مدرسه علميه امام خميني بندر امام

امام صادق(علیه‌السلام):
کسی که پیاده به زیارت قبر #امام_حسین (علیه‌السلام) رود خدا به ازای هر گام و قدمی که برداشت و گذاشت پاداش آزاد کردن عبدی از فرزندان اسماعیل را می‌دهد.

اربعین حسینی را بر همه مسلمانان جهان تسلیت عرض می کنیم

سخت است وقتی روضه وصف دختری باشد
حالا تصور کن به دستش هم، سری باشد

حالا تصور کن که آن سر، ماهِ خون رنگی
در هاله‌ای از گیسویی خاکستری باشد

دختر دلش پر می‌کشد، بابا که می‌آید،
موهای شانه کرده‌اش در معجری باشد

ای کاش می‌شد بر تنش پیراهنی زیبا …
یا لااقل پیراهن سالم‌تری باشد

سخت است هم شیرین زبان‌ باشی و هم فکرت
پیش عموی تشنه‌ی آب آوری باشد

با آن‌همه چشم انتظاری باورش سخت است
سهمت از آغوش پدر تنها سری باشد

شلاق را گاهی تحمل می‌کند شانه
اما نه وقتی شانه‌های لاغری باشد

اما نه وقتی تازیانه دست ده نامرد
دور و برِ گم گشته‌ی بی‌یاوری باشد

خواهرتر از او کیست؟ او که، هر که آب آورد
چشمش به دنبال علی اصغری باشد

وای از دل زینب که باید روز و شب انگار
در پیش چشمش روضه‌های مادری باشد

وای از دل زینب که باید روضه‌اش امشب
«بابا ! مرا این بار با خود می‌بری؟» باشد

بابا ! مرا با خود ببر ، می‌ترسم آن بدمست
در فکر مهمانی و تشت دیگری باشد

باید بیایم با تو، در برگشت می‌ترسم
در راه خار و سنگ‌های بدتری باشد

باید بیایم با تو، آخر خسته شد عمه
شاید برای او شب راحت تری باشد؟

قاسم صرافان

شیوه ی نگارش طرحنامه تفصیلی

تعریف و تبیین تحقیق

در این قسمت ویژگی های مسأله، گستردگی،ابعاد،حدود مسأله و معرفی دقیق آن و بیان جنبه های مورد توجه در تحقیق حاضر نیز مطرح می­شود. محقق بایستی مسأله خود را توضیح داده و حد ومرز آن را بیان کند.

اهمیت و ضرورت تحقیق

در این قسمت محقق بر پایه دیدگاه خود بیان می­کند که اهمیت این موضوع تاچه حد است. چرا چنین موضوعی را برای تحقیق انتخاب کرده است.انگیزه و علت انتخاب موضوع در اینجا چیست.چرا باید این تحقیق انجام گیرد.به چه دلیل باید با این حدود و زاویه دید انجام شود.چه تمایز و برتری نسبت به تحقیقات پیش دارد. محقق باید ضرورت تحقیق را بر اساس نوع مسأله ای که انتخاب کرده بیان کند و پاسخ دهد که تحقیق حاضر چه نقصی را برطرف کرده یا چه پیشرفتی در علم به وجود آورده است و برای دست یابی به چه هدفی بنیادی،توسعه ای و کاربردی  انجام گرفته و در راستای تولید علم ،توسعه علم یا پاسخ به مسأله است.

پیشینه ی تحقیق

هیچ تحقیقی در خلاء صورت نمی گیرد وهر مطالعه ای دارای سابقه یا پیشینه است.در واقع هر پژوهش در تداوم پژوهش های پیشین انجام می گیرد.مراد از نوشتن پیشینه ،نشان دادن وقوف محقق نسبت به سابقه تاریخی مساله مورد تحقیق در گستره مربوط است .اینکه در این گستره ، چه زمینه ها و آثاری وجود دارد ،چه تحقیقاتی انجام شده و جایگاه تحقیق حاضر در آن مطالعات چیست،آیا این تحقیق رخنه ای از آن میراث رفع می کند یا نقصانی را بر طرف می سازد.پیشینه موضوع در دو قسمت تبیین می شود:
• پیشینه خود مسأله :در این بخش قدمت مسأله مورد بحث بررسی می شود که مسأله مورد نظر چه مراحلی را از سر گذرانده و چه تغییر و تحولی در طول سالیان در آن اتفاق افتاده است.
• پیشینه منابع :محقق بایستی پس از مطالعه و کنکاش و با توجه به موضوع تحقیق خود تعدادی از منابع دست اول و منابع معتبر علمی و پژوهشی مانند كتب ، پايان نامه ها ومقالات علمي مربوط به موضوع خود را با نشاني کامل ذکر کرده وضمن ارائه گزارشی کوتاه از آنها، وجه تشابه یا تفاوت پژوهش خود را با آن¬ها بیان ¬کند تا تحقیقات تکراری نشده ودر راستای تکمیل یک موضوع باشند.طلبه در پیشینه به سابقه مطالعاتی خود در آن موضوع نیز اشاره می کند.

سوال اصلی

برگرفته از مسأله بوده و پایه تشکیل فرضیه است. سوال اصلی معمولا یک سوال بیشتر نیست،همان عنوان پايان نامه كه به شكل سوالي درمي آيد. نکته مهم: سوال باید به گونه ای طرح شود که پاسخ آن ، کلمه بله و یا خیر نباشد.

سوالات فرعی

سوالات فرعی ،همان سوال اصلي است كه شكسته و به چند سوال جزيي تر تقسيم مي شود.هر کدام از آنها استعداد و ظرفیت تشکیل یک فصل یا گفتار را دارد.

پیش فرض ها

پیش فرض ها قضایاي مسلمي هستند که قبلا برای محقق اثبات شده اند و محقق در صحت آنها شک و تردید ندارد. در تحقیق نیز به عنوان پایه مباحث به شمار می روند.

فرضیه

فرضیه،پاسخ موقتی و حدسی به سوال اصلی تحقیق است که محقق در طول تحقیق به دنبال اثبات و یا رد آن است. فرضيه به صورت يک جمله خبري نوشته شود.

مفاهیم و متغیرها

محقق پس از طرح سوال و فرضیه، بایستی مفاهیم و متغیرهای خود را مشخص نماید و تعریف کوتاهی كه از به کار بردن آن واژه مد نظرش بوده از آنان ارائه دهد تا ابهامی در مفاهیم برای مخاطب نباشد.
مثال: در پایان نامه با عنوان « رابطه انسان با دنیا از منظر آیت الله جوادی آملی
مفاهیم: انسان، دنیا،عوالم وجود ، مرتبه
متغیرها در علوم انسانی و حتی سایر علوم به چهار دسته تقسیم می شوند:
الف:متغیر مستقل: عاملی که دارای نقش اصلی و تأثیرگذار است.مانند: اثر دنیا بر سعادت انسان
ب: متغیر وابسته : پديده اي که تأثیر¬پذیر است و عمل بر روی آن انجام می¬گیرد. مانند: وقوع انقلاب اسلامی یا مانند : موفقیت دانش آموزان در کنکور که تاثیر پذیر از بسیاری عوامل می باشد. ج: متغیر میانه (واسطه ای): مانند: نقش تشویق مالی برروی انگیزه کارکنان جهت رضایت مندی مشتری
د: متغیر مداخله گر: متغیری است که در رابطه مستقیم دو متغیر مستقل و وابسته اثر گذار است و می تواند این رابطه را تحت تاثیر قرار دهد. مانند: نقش والدین در رابطه بین نقش اضطراب بر موفقیت دانش آموزان در آزمون کنکور.

روش تحقیق

بنيادي : (در جستجوي كشف حقايق و گسترش مرزهاي دانش است و زير بناي تحقيقات ديگر مي‌باشد.
توسعه ای : (برای توسعه گسترده یک نظریه یا اثبات آن با فرضیه جدید و یا نقد و اصلاح نظریه به كار گرفته مي شود.
كاربردي : (جهت پاسخگويي به نيازهاي جامعه بوده و در حقيقت به كارگيري اصول پايه‌اي، جهت حلّ مسائل اجرايي است.

دستور العمل چکیده نویسی و کلیدواژه­ ها

چکيده دو نقش عمده دارد:

1. جست‌وجوي الکترونيکي را در شبکه‌هاي اطلاعاتي ممکن مي­سازد. از آنجا که، آوردن تمام یک اثر در سايت امکان­پذير نيست، محقق از طريق ارايه چکيده، دست‌يابي به خلاصه اثر را ممکن مي­سازد و با محققان ديگر، ارتباط برقرار مي‌کند.
2. با توجه به عصر انفجار اطلاعات و فراواني تحقيقات عرضه شده، صرفه‌جويي در وقت خواننده، يک اصل اخلاقي در حرفة پژوهش است. چکيده به خواننده کمک مي­کند تا در مورد تخصیص وقت براي مطالعة همه اثر، تصميم بگيرد.
استاندارد کمّي چکيده، در حدود سيصد کلمه است.

اجزاي چكيده شامل بيان مسأله، دلايل نگارش و بيان  مشكلي است كه در متن مورد توجه قرار گرفته است. هم چنین نظرهاي مختلف پيرامون آن بررسي شده و ادله­ و شواهد كافي در همان راستا بررسي و نتايج علمي به­دست آمده را می­شکافد.
 چکیده بايد از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) و ترجیحاً به صورت فعل ماضي آورده شود. چكيده غير از فهرست نویسی يا مقدمه است و جزئي از محتواي متن و اجمالي از مطالب تفصيلي آن است و از طريق مطالعة فهرست مطالب، مقدمه و نتايج، نوشته مي­شود. در چكيده لازم نيست به منابع و مآخذ، ارجاعي انجام شود و از بيان خطابي، مثال و توضيح مفاهيم پرهيز مي­شود. چكيده پس باید پس از نگارش متنِ پژوهش تهيه  شود.
 چکيده بايد آيينه تمام نماي پژوهش باشد و به گونه ای تدوین شود که:
·        مسئله چیست؟
·        سوال اصلی کدام است؟
·        با چه روشی به آن پرداخته شده است؟
·        نظرهای مختلف درباره مسئله چیست؟
·        نظر انتخابی کدام است و چه دلایلی برای اثبات آن ارائه شده؟
·        نتیجه و یافته چیست؟


 به هنگام چکيده‌نويسي، بايد دقت کنيم تا با آسيب­هاي زير مواجه نشويم:

الف) تبديل چکيده به فهرست؛ چکيده هرگز مروري بر مباحث رساله نيست.
ب) تبديل چکيده به طرح مسئله؛ برخي از افراد، در چکيده به شرح و تفصيل موضوع پايان‌نامه، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله مي‌پردازند که نادرست است. البته بيان اجمالي مسئله نيز از مباحث چکيده است، اما سهم آن، متناسب با سهم حجم چکيده است، نه اينکه اهم مطالب چکيده بر محور بيان مسئله بنا شده باشد.
ج) ارجاع به مآخذ: رويکردي با معرفي منابع و مآخذ در چکيده نيز، نادرست است.
د) بيان خطابي: ادبيات چکيده، بايد همانند ادبيات رساله باشد. در واقع، استفاده از زبان انگيزشي، بيان شعارگونه، گزاف‌گويي و خطابه در شأن رساله و مقاله علمي نيست.

كليد واژه: كلماتي است برآمده از متن، مرتبط با موضوع اصلي كه خواننده با مطالعة آنها، به محتواي اصلي پژوهش پي مي­برد. در حقيقت، كليد واژه­ها، در حكم موضوعات جزئي هستند که پس از چكيده مي­آيند. واژگان كليدي به خواننده كمك مي­كند تا پس از خواندن چكيده و آشنايي اجمالي با روند تحقيق، بفهمد چه مفاهيم و موضوعاتي در اين اثر مورد توجه قرار گرفته است. هم چنین کلیدواژه­ها در نقش نمایة یک متن علمی هستند. انتخاب درست کلیدواژه­ها به نمایه­سازی استاندارد متون در فضای مجازی کمک می­کند و دسترسی مخاطبان را به اثر پژوهشی تسهیل می­نماید. كليد واژه­ها باید با واژه­های اصلي عنوان و مسأله تحقيق و در حد امكان با سرفصل­ها تناسب داشته باشد. میانگین کلید واژه ها 5 تا 7 کلمه است.

اهداف خلاصه نویسی 

آشنا شدن با کتاب به شکل دقیق وکارشناسی

تقویت قدرت گزینش مطالب مهم و اساسی از کتاب

توانمند شدن در شیوه مطالعه “سریع خوانی” و حذف مطالب زاید و کشف مطالب غیر زاید و اساسی 

آشنا شدن با شیوه برداشت و نگارش نقل قول مستقیم و غیر مستقیم

آشنا شدن با منبع گذاری درون متن و پایان متن

بهره برداری تهیه کننده خلاصه و دیگران از خلاصه مزبور به شکل مناسب

تفکیک اندیشه ها، نظریات و روش های مربوط به نویسنده کتاب با سایر افراد دیگر که نویسند از آنان مطالبی را نقل کرده است.

بنابراین بدون تحقق اهداف فوق الذکر، خلاصه صورت گرفته، دقیق و علمی نبوده و تنها می تواند به عنوان برداشت هایی از یک کتاب به حساب آید.

خلاصه‌نویسی و نکته‌برداری

شاید در مورد خلاصه‌نویسی تاکنون زیاد شنیده باشید و احتمالاً خیلی‌ها در مورد فواید آن برای‌تان گفته‌اند. اگر به فواید آن ایمان دارید که چندان نیازی به مطالعه‌ی این قسمت از مقاله نیست؛ در غیر این صورت با اطمینان کامل به شما می‌گویم که یکی از مهم‌ترین اصول مطالعه‌ی درسی، همین خلاصه‌نویسی و نکته‌برداری است که در سال گذشته به من خیلی کمک کرد.

من هم در اوایل سال گذشته اهمیت آن را درک نمی‌کردم و گاهی خلاصه‌هایم ناقص می‌ماند اما هر چه به پایان سال نزدیک‌تر می‌شدم و مخصوصا بعد از عید، ضمن کامل کردن آن‌ها (به‌جز درس‌های خاص که برای‌تان خواهم گفت) واقعا نقش به‌سزایی در کسب این رتبه برای من پیدا کرد.

شاید این کار برای خیلی از شما سخت، ناممکن و تا حدی وقت‌گیر و غیرمنطقی به‌نظر بیاید؛ اما بدانید اگر یک‌بار وقت زیادی بگذارید و مبحثی را مطالعه و خلاصه‌برداری کنید، دفعه‌های بعد لازم نیست بار دیگر کل مطلب را بخوانید؛ بلکه می‌توانید فقط با نگاه کردن به خلاصه،‌ کل آن مطلب را یادآوری کنید. مطمئن باشید بعد از عید و هر چه به کنکور نزدیک‌تر شویم، اگر خلاصه‌نویسی نکرده باشید، قطعا افسوس خواهید خورد و شاید آن وقت کمی دیر باشد؛ پس از همین الان به حرفم گوش کنید و مطمئن باشید پشیمان نخواهید شد و بعداً کلی از من تشکر خواهید کرد.

طريقه خلاصه نويسي كتاب و يادداشت برداري

ابزار کار
خلاصه نویسی علاوه بر ابزارهاي رایجی که هنگام مطالعه دارید تنها یک ابزار مجزا لازم دارد و آنهم دفترچه یادداشت میباشد.از خلاصه نویسی در برگههاي پراکنده و بدون صحافی خودداري نمایید چرا که با گذر زمان حجم یادداشتها افزایشخواهد یافت و ترتیبآنها به هم خواهد خورد که یافتن و مرتب نمودن آنها زمان و انرژي زیادي میطلبد و کاري خسته کننده است .می توانید از یک سر رسید قدیمی یا دفترچه یادداشت با اندازه مناسب براي این منظور استفاده کنید .
روشهاي مختلف
آنچه که ما با عنوان کلی خلاصه نویسی از آن یاد می کنیم، شامل فنون مختلف یادداشت برداري، حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات، دسته بندي و علامتگذاري میشود که در ادامه به توضیح در مورد آنها کدام خواهیم پرداخت .
به طور کلی خلاصه نویسی و یادداشت برداري به چهار دلیل پیشنهاد میشود: اول اینکه هنگام مطالعه و دقیق خوانی از اصول مهم به شمار میآید و در عمیق تر کردن یادگیري مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهاي چندین باره را به شکلی سریع فراهم می کند و سوم اگر به شیوهاي صحیح انجام گیرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفید واقع می شود و چهارم این امکان را فراهم میکند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با یک موضوع را که در کتاب درسی، جزوه، کتاب کمک آموزشی و هر منبع دیگري پراکنده باشد را در یک جا جمع آوري کرده و از پراکنده خوانی جلوگیري نمود .
علامتگذاري و خط کشی زیر جملات
همانطور که در شماره قبل خواندید بهترین فن مطالعه درگیر شدن با مطلب یا به اصلاح مطالعه فعال میباشد. علامتگذاري سریع ترین روش براي مطالعه فعال بوده و البته نکات مهم را نیز مشخص میکند.
زمانی که مطلبی را مطالعه میکنید جایی که برایتان سؤال باقی می ماند و مطلب را کامل متوجه نمی شوید از علامت سؤال (؟) استفاده نمائید و کنار آن مطلب علامت بزنید. هرجا احساس نمودید منطقه سؤال خیز بوده و به نکته خطرناکی اشاره شده است علامت خطر (!) و جایی که به یک کلمه یا عبارت کلیدي برخوردید دور آن خط بکشید، پاراگراف هاي مهم را با علامت ضربدر (*) مشخصکنید. به طور کلی هنگام مطالعه استفاده از علامت گذاري سرآغاز خوبی براي مطالعه دقیق و فعال میباشد. فراموشی نکنید که این کار را با مداد انجام دهید چرا که ممکن است با پیشروي در مطالعه تان متوجه شوید علامت قبلی اشتباه بوده و نیاز به تغییر داشته باشد. دقت داشته باشید که شلوغ کاري نکنید در استفاده از علامت ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می شوند زیاده روي نکنید چرا که در مطالعه هاي آتی حوصله تان سر میرود .
حاشیه نویسی
هر مطلبی که نوشته می شود با هدف انتقال یک سري مطالب جدید و مهم به مخاطب می باشد و براي اینکه این انتقال به نحوي مطلوب و ماندگار صورت پذیرد شرح و بسط و مثال و داستان هایی به آن مطلب جدید و اصلی اضافه میشود. به عنوان مثال ساختار یک پاراگراف براي توضیح یک جمله کلیدي است که به طور معمول اولین یا آخرین جمله آن پاراگراف را تشکیل میدهد. دومین قدم در راه خلاصه نویسی این است که کلیدي ترین جمله هر پاراگراف را استخراج کرده به زبان خودتان در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان، نه کتابی بیان کرده و یادداشت نمایید. به علاوه میتوانید سؤال، انتقاد و یا هر مطلب دیگري را که مربوط به همان موضوع باشد و در جاي دیگري خواندهاید را حاشیهنویسی کنید. این فرآیند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیري بهتر کمک میکند .
یادداشت برداري
اصلی ترین نوع خلاصه نویسی یادداشت برداري می باشد که عبارت است از برداشت کلیدي ترین مفاهیم هر مطلب و ثبت آن در دفترچهاي جداگانه به شیوهاي خاص که در مرورهاي آتی کارایی داشته باشد .
دو ویژگی
هر برگه یادداشت برداري شده باید داراي دو ویژگی مهم باشد .اول اینکه باید خلاصه و کلیدي باشد .یعنی آنچه که یادداشت میکنید باید حجمی بسیار کمتر از آنچه که در متن اصلی موجود است داشته باشد. عدهاي هر خط متن را مهم تلقی میکنند و همه را یادداشت میکنند این کار هیچ خاصیتی ندارد و از فوایدي که براي خلاصهنویسی برشمردیم بهرهاي نخواهد داشت .دومین ویژگی یادداشت برداري تداعیگر بودن یادداشتهاست یعنی همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و یادآوري می نماید .به بیان ساده یادداشت ها باید مفید اما مختصر باشند .
چگونه یادداشت برداري کنیم
بهتر است قبل از یادداشت برداري با دو فن علامتگذاري و حاشیه نویسی مطالب مهم را مشخص نمایید .سپس تمام مطالب مشخص شده را بار دیگر مرور کرده و به شکل کلیدي در دفتر یادداشت برداري ثابت نمایید. دقت داشته باشید یادداشت برداري شما باید شامل تمام نکات اصلی و کلیدي متن باشد تا شما را بی نیاز از مراجعه هاي بعدي به مطلب بنماید .
بهترین روش
،« شبکه مغزي » ،« درخت حافظه » بهترین روشبراي یادداشت برداري آن چیزي است که به نام می نامند. طرح شبکه مغزي یا نقشهذهنی که براي اولین بار « نقشه ذهنی » و « طرح سازمانی » معرفی گردید از ساختاري شبیه شبکه هاي مغزي برخوردار بوده و در به « تونی بوزان » توسط خاطر سپاري مطالب کمکفراوانی میکند .بدیهی است این روش بیشتر براي مطالبی که قابل سازمان دهی می باشند مثل انواع آرایه هاي ادبی، صیغه هاي فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد .
یعنی همان مهمترین و کلیدي ترین نکته کل متن را به « تز اصلی » روش کار نیز به این شکل است که را به آن متصل می کنیم و هر نکته « نکات اصلی » شکل افقی در وسط کاغذ نوشته و با شاخه هاي مختلف اصلی می تواند خود به چندین نکته فرعی و جزیی متصل گردد .
طرح » ،« شبکه مغزي » ،« درخت حافظه » بهترین روش براي یادداشت برداري آن چیزي است که به نام تونی » می نامند. طرح شبکه مغزي یا نقشهذهنی که براي اولین بار توسط « نقشه ذهنی » و « سازمانی
معرفی گردید از ساختاري شبیه شبکه هاي مغزي برخوردار بوده و در به خاطر سپاري مطالب کمک « بوزان فراوانی میکند .بدیهی است این روش بیشتر براي مطالبی که قابل سازمان دهی می باشند مثل انواع آرایه هاي ادبی، صیغه هاي فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد .
روشهاي دیگر
براي همه درسها امکان پذیر نیست این به عهده (MIND MAP) استفاده از نقشه ذهنی یا شماست که با رعایت اصول آموزش داده شده و با بهرهگیري از خلاقیت خودتان از فنون مختلف یادداشت برداري استفاده نمائید .
دسته بندي
است. این روش براي مباحثی که شامل دسته ها و « دستهبندي » یکی دیگر روش هاي مهم خلاصه نویسی طبقه بندي هاي مختلف می باشند بسیار مفید است مانند تاریخ ادبیات و یا احادیث درس دین و زندگی.
روش کار نیز به این صورت است که مطالب مختلفی که بتوان در یک دسته قرار داد را یک جا نوشته و دسته بندي می شوند. به عنوان مثال میشود شاعران را بر حسب قرن و یا احادیث را بر اساس اشخاص دسته بندي نمود .
تاریخ یادداشت برداري
آخرین نکته مهمی که در خلاصه نویسی باید اجرا نمایید این است که تاریخ یادداشت برداري را درگوشه برگه یادداشت نمایید تا زمان هاي خاص مرور سر درگم نشوید .
فن خلاصه نویسى و نکته بردارى
خلاصه کردن مطالب و نکته بردارى عامل ماندگارى مطالعات است. زیرا پدیده فراموشى در وجود انسان ، بسیار تاءثیرگذار است و نوشتن عامل نگهداشتن مطالب ضرورى است امروز دنیاى مطالعه و یادگیرى بسیار وسیع است و صاحب نظران از آن به دنیاى انفجار اطلاعات یاد مى کنند. مطالعه اگر براى زندگى بهتر و یادگیرى صورت بگیرد باید نظام مند باشد. زیرا مطالعات پراکند نتایجى جز: آشفتگى ذهنى ، فزون سازى اطلاعات غیرضرورى ، به هدر دادن زمان و بهره اندك چیزى در پى نخواهد دانست.
در این مبحث مى خواهیم به دنیاى استفاده بهتر و بهینه تر از جهان کتاب دریچه اى بگشاییم . حضرت رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله مى فرماید: العلم وحشى قیدوه بالکتابه : دانش ، سرکش است آن را با نوشتن به بند بکشید.
خلاصه کردن مطالب و نکته بردارى عامل ماندگارى مطالعات است. زیرا پدیده فراموشى در وجود انسان ، بسیار تاءثیرگذار است و نوشتن عامل نگهداشتن مطالب ضرورى است.
امروز ثابت شدن است که بسیارى از افرادى که:
الف : نکته سنج و دقیق صحبت مى کنند.
ب : در مجالس گفتنى بسیار دارند.
ج : سخنران زبردست اند.
د: همیشه در بسیارى از مباحث مستند صحبت مى کنند.
ه : در اندیشه فرو مى روند و صحبت هایشان هم نوشتنى است.
و: دیگران از مجالسآنها نکاتى یاد مى گیرند.
کسانى هستند که وقتى مطالعه مى کنند تاءمل ، نکته بردارى و علامت گذارى مى کنند.
بنابراین تلخیص ، راه گشاى خوب و قدم و مفیدى براى استفاده بهتر از مطالعات مجلات ، کتاب ها، روزنامه ها، دایرة المعارف و دیگر آثار بشرى است.
مفهوم تلخیص:
چکیده کردن . زمانى که مطلبى زیاد با حفظ کلیت آن ، ( summarize To ) تلخیصیعنى خلاصه کردن به مطلبى مختصر تبدیل گردد، گویند تلخیص صورت گرفته است . البته این معنا با نکته بردارى متفاوت است.
تفاوت تلخیص با نکته بردارى:
تلخیصیعنى کاستن از کلیت مطلب ، بدین صورت که گاهى مطالبى را حذف مى کنیم و مطالب دیگرى را باقى مى گذاریم . نکته بردارى بدان صورت است که بدون توجه به اصل مباحث ، نکات مورد نیاز یا داراى اهمیت ، گزینش شود. در تلخیص یک کتاب یا نوشته ، اصل مطلب بدون خدشه به پیام آن ، در کوتاه ترین شکل حفظ مى شود و قسمت هاى غیرضرورى آن حذف مى گردد و میزان حذف و گزیده سازى عبارت ها به مقصود و هدف تلخیص کننده وابسته است.
انواع تلخیص و اهداف:
1- تلخیص تفصیلى:
تهیه خلاصه و چیده مطالب مهم و پرچم با هدف ایجاد امکان مطالعه براى عموم . با خواندن این نوع تلخیص مراجعه به اصل کتاب مورد نیاز نیست.
2- تلخیصارجاعى یا انگیزه اى:
تهیه خلاصه کتاب هاى کم حجم و مقالات مفید، به منظور ایجاد و انگیزه در خواننده براى مراجعه به کتاب اصلى و مطالعه آن.
3- تلخیص آزاد:
تهیه خلاصه نکات مهم یک کتاب بدون توجه به رعایت انسجام و وحدت مطالب ، به منظور معرفى کتاب و نکات مهم به خواننده . این شیوه در حقیقت نوعى نکته بردارى است.
4- تلخیصفهرستى:
تهیه خلاصه مطالب کتاب به شکل فهرست تفصیلى و معرفى کتاب آن.
5- تلخیص علمى:
تهیه خلاصه کتاب به صورت بیان نتیجه و مقصود نویسنده ، به منظور استخراج پیام ، اصول ، قواعد و مفاهیم خاصى آن کتاب.
فوائد تلخیص:
1- تلخیص یک اثر در حقیقت ، استخراج مفیدترین جملات و نکات آن است.
2- با تلخیص ، در مراجعات بعدى نیازى به مطالعه کل اثر نیست.
3- فرد بعد از مدتى خلاصه بردارى تبحر مى یابد و گاهى مى تواند یک فصل از یک کتاب را در چند جمله چکیده کند.
4- گاهى در یک دفترچه 200 برگ متوسط محتواى ده ها کتاب موجود است که خود نوعى دائرة المعارف CD که ظرفیت 1000 کتاب را داراست متفاوت است و گاه بهتر از آن است ، چون CD متحرك است و با حجم فشرده کلیت آثار است که باید با کامپیوتر مورد استفاده قرار گیرد؛ حال این که دفترچه باب بندى موضوعى شده و نیازى به کامپیوتر یا مراجعه به کل اثر را ندارد و مطالب ارزشمند و زیبا در موضوعات ویژه دسته بندى شده است.
5- گاهى با ارائه کار تلخیص مى توان یک کشکول متنوع علمى ارائه داد و چاپ کرد.
6- به تجربه ثابت شده افرادى که خلاصه نویسى کنند حضور ذهن بیشترى نسبت به سایر افراد دارند.
روش و مراحل علمى تلخیص یک کتاب
1تعیین هدف تلخیص. .
2تعیین پیام. .
3ذکر مشخصات ظاهرى کتاب. .
4معرفى موضوع و شخصیت هاى کتاب. .
5تعیین قسمت هاى غیراصلى. .
6تعیین قسمتهاى غیراصلى ، ولى مهم. .
7یادداشت و نتیجه گیرى. .
8دانستن پیوند بنى مطالب خلاصه شده. .
9پیرایش نهایى. .
10 ارائه براى نقد افراد مطلع. .
11 پاکنویس نهایى. .
12 رفع نواقص احتمالى. .

ادامه دارد….